ખાડો ખોદે તે પડે

 છગન છટકેલો અને ભમી ભૂલકણો યાદ છે ને!

      એકવાર બંને વચ્ચે ઝઘડો થઇ ગયો.ભમીને તે સમયે નવી નવી સાયકલ મળેલી. ભમી એને કાળજાનાં કટકાની જેમ સાચવતો. એકવાર છગને આંટો મારવા માટે સાયકલ માંગી. ભમીએ ચોખ્ખી ના પાડી દીધી. તેથી છગન ખીજાઈ ગયો. ભમી સાથે અબોલા લીધા. જો કે બે-ત્રણ દિવસ પછી ત્રીજા દોસ્ત રાજુ રખડેલાએ સમાધાન કરાવી દીધું. સમાધાન પછી ભમી તો ઝઘડાને ભૂલી ગયો. છગને મનમાં દાઝ જાળવી રાખી. મનમાં નક્કી કર્યું કે એકવાર ભમીને યાદ રહી જાય એવો પાઠ જરૂર ભણાવવો. પાઠ પણ એવી રીતે ભણાવવો  કે એનું નામ ક્યાંય ના સંડોવાય. પણ જો સમાધાન પછી તરત જ કાવતરું કરે તો પકડાઈ જાય માટે થોડા દિવસ પછી પાઠ ભણાવવાનું નક્કી કર્યું.

      એક મહિના પછી છગનને અવસર સાંપડ્યો. એક દિવસ સવારે છગનને ખબર પડી કે સાંજે, ભમી બાજુનાં ગામમાં એની માસીને મળવા જવાનો છે. છગનને ખબર હતી. ભમી એની માસીને ત્યાં સાયકલ પર જ જાય છે. બપોરે સુમસામ થઇ એટલે છગને કોઈને ખબર ના પડે એમ સાયકલની બ્રેક ઢીલી કરી દીધી. જેથી ભમીનો એક્સીડેંટ થાય. પાછો એક્સીડેંટનું  દ્રશ્ય જોવા મળે એટલે ગામથી થોડે દુર આવેલા 'રાજા-ટીંબા' નામનાં ટેકરા પર એક ઝાડ પર ચડીને બેસી ગયો. ત્યાંથી દુર સુધી જોઈ શકાતું. ભમી સાંજે પાંચ વાગ્યે સાયકલ પર સવાર થઈને માસીને ઘેર જવા નીકળ્યો. એતો ટેવ મુજબ આરામથી ધીમે ધીમે સાયકલ ચલાવી રહ્યો હતો.

      આ બાજુ છગનનાં ઘેર થી નીકળ્યા પછી એની મમ્મી લક્ષ્મીબહેનને જોરદાર તાવ આવ્યો. ઘરમાં બીજું કોઈ ન હોવાથી લક્ષ્મીબહેને ભમીને બોલાવવા રાજુને મોકલ્યો. જેથી એને ઘેર મૂકી દવા લેવા જઈ શકે. રાજુ છગનને શોધતો શોધતો રાજાના ટીંબે પહોંચ્યો. છગનને બધી વિગત જણાવી. છગન બેબાકળો થઇ તરત ઘર તરફ ભાગ્યો. એને સામેથી આવી રહેલો ભમી દેખાયો. છગને દુરથી જ એને રોકાવા માટે ઈશારો કર્યો. ભમીની સાયકલ ધીમી ગતિમાં હોવાથી બ્રેક ઓછી હોવા છતાં છગન પાસે પહોંચતા પહોંચતા રોકાઈ ગઈ. છગને ભમીને વિગત જણાવી જલ્દી ઘેર પહોંચવા સાયકલ માંગી. તાવ વિષે સાંભળી ભમીએ સાયકલ આપી દીધી.

      છગને પુરપાટ વેગે સાયકલને ઘર તરફ ભગાવવા માંડી. ઘેર જલ્દી પહોંચવાની ઉતાવળમાં એ ભૂલી ગયો કે આ એજ સાયકલ છે જેની બ્રેક એણે જ ઢીલી કરી છે. પુરપાટ વેગે એ તરફ જઈ રહ્યો હતો. અચાનક એક વળાંક પર એને સામેથી આવતી  કાર દેખાઈ. તે ગભરાયો. વળાંક એક  ટેકરા પાસે હોવાથી કાર પહેલા દેખાઈ ના હતી. એણે જોરથી બ્રેક મારી. બ્રેક વાગી નહિ. બ્રેક વાગે ક્યાંથી? કારના ડ્રાઈવરે પણ બ્રેક મારી. બ્રેક લાગી ય ખરી પણ બંને વચ્ચે ઓછું અંતર હોવાથી છગન ધ..ડા......મ........... કરતો કાર સાથે અથડાઈ ને ઉછાળ્યો. એક પત્થર સાથે માથું અફળાયું. એ બેભાન થઇ ગયો.

      છગનને જયારે ભાન આવ્યું. એ હોસ્પીટલના પલંગ પર હતો. હાથે પગે ચૂનાના પાકા પાટા બાંધેલા હતા. એની આજુબાજુમાં એના પપ્પા, મમ્મી, બહેન, બંને મિત્રો અને ત્રણ અપરિચિત માણસો ઉભા હતા. એને ભાનમાં આવેલો જોઈ સૌએ હાશ અનુભવી. એના પપ્પા ઈશ્વરભાઈએ એને હળવા પ્રેમભર્યા અવાજમાં કહ્યું "બેટા, આટલી ઝડપથી સાયકલ ચલાવતી હશે? ના ચલાવાય. આ તો કારવાળા ભાઈઓ બહુ સારા માણસો છે કે તને હોસ્પિટલ લઇ આવ્યા. નહીતર શી ખબર કેટલીવાર તું ત્યાં પડ્યો રહ્યો હોત. શું નું  શું થઇ જાત? તારા નસીબ સારા કે આટલી ભયંકર ટક્કર થવા છતાં ખાલી ફ્રેકચર થયા છે."

      છગનને ખરેખર પસ્તાવો થયો. એક્સીડેંટનું સાચું કારણ તો એને એકલાને જ ખબર હતું. જે ખાડો એણે બીજા માટે ખોદેલો. એમાં એજ પડ્યો. એણે મનમાં સંકલ્પ લીધો. હવે કોઈનું નુકસાન થાય એવું કંઈ પણ કરીશ નહીં. કારણ કે " ખાડો ખોડે તે પડે"

બાળ-સાપ્તાહિક 'ફૂલવાડી'નાં તા.૧/૬/૨૦૦૮ના અંકમાં છપાયેલી મારી બાળ-વાર્તા
અભણ અમદાવાદી

આ રમત કેવી? [જીવ-દયા વાર્તા]

        ચીકુ ખુબ જ અડપલાખોર. રસ્તે જતાં-આવતાં કે રમતાં રમતાં પશુ-પંખીઓ સાથે અડપલા કરે. કુતરાને પત્થર મારે, ગાયનું પૂછડું આમળે. બિલાડીની પાછળ દોડે એને દોડાવે. ઝાડ પર બેઠા પંખીઓને ગિલોલથી કાંકરીચાળો કરે. હા, ચીકુ પશુ-પંખીઓ સાથે જ અડપલા કરે.

         ચીકુના પપ્પા અરવિંદભાઈ અને મમ્મી રમાબહેન એને ઘણીવાર સમજાવે.પશુ-પંખીઓને ખોટાં હેરાન ન કરવાં. એમના પ્રત્યે દયાની લાગણી રાખવી.પણ ચીકુ એમની શિખામણને ગણકારે નહીં. અરવિંદભાઈ અને રમાબહેન ધાર્મિક સ્વભાવના હતાં. બંને રોજ સવારે અને સાંજે શિવમંદિરે દર્શન કરવા જતાં. ઘેર પણ પૂજા કરતાં. રમાબહેન પહેલી  રોટલી ગાય માટે જુદી રાખતાં. રસ્તામાં ક્યાંય કોઈ પશુ કે પંખી ઘાયલ દેખાય તો દવાખાને પહોંચાડતાં.

         આવા ધાર્મિક વિચારોવાળા માતા-પિતાનો દીકરો ચીકુ આમ ડાહ્યો અને ભણવામાં હોંશિયાર હતો. બસ પશુ-પંખીઓ સાથે અડપલાં કરવાનો જ દુર્ગુણ હતો. એક દિવસ ચીકુને અડપલું ભારે પડ્યું. તે દિવસે રમાબહેને ચીકુને ગાયને રોટલી આપવા માટે મોકલ્યો. ચીકુ ગાયને રોટલી આપવા માટે ઉપડ્યો. શેરીમાં એણે કુતરું જોયું. ચીકુને અડપલું કરવાનું મન થયું. એણે કુતરાને રોટલી બતાવી. રોટલી જોઈ કુતરું દોડતું ચીકુ પાસે આવ્યું. કુતરાને રોટલી આપવાને બદલે ચીકુ એને ટટળાવા માંડ્યો. ઘડીકમાં એના મોં પાસે રોટલી ધરે. આગલી મીનીટે પછી ખેંચી લે. હાથને હવામાં ગોળગોળ ફેરવે. રોટલી મેળવવા કુતરું ય પાછળ પાછળ મોં ફેરવે. થોડીવાર એક જગ્યા એ ઊભાં ઊભાં રમત કર્યાં પછી ચીકુ લે-લે કરતો દોડ્યો. કુતરું બિચારું રોટલીની આશામાં પાછળ પાછળ દોડ્યું. ચીકુ એ કુતરાને આમ અડધો પોણો કલાક ટટળાવ્યાં પછી રોટલી ગાયને આપી દીધી. પોતાની મહેનત એળે જતી જોઈ કુતરું ગાય સામે ભસવા માંડ્યું ત્યારે ચીકુ એ પત્થર મારીને કુતરાને ભગાડી દીધું. મહેનત એળે જવાથી કુતરું નિરાશ થઈને જતું રહ્યું. કુતરાને રોટલી માટે  ટળવળતું જોવાની ચીકુને મઝા પડી ગઈ.

         બીજા દિવસે પણ ચીકુએ કુતરાને રોટલી માટે ટટળાવ્યું  ત્રીજા દિવસે પણ ટટળાવ્યું. આમ સળંગ પાંચ દિવસ એણે કુતરાને રોટલી માટે ટટળાવ્યું. છટ્ઠા દિવસે કુતરું બહુ જ ભૂખ્યું હતું.દોઢ દિવસથી ખાવા માટે કંઇ જ મળ્યું ન હતું. એ દિવસે પણ ચીકુ એ રોટલી બતાવી અડપલાંની શરૂઆત  કરી. બીજી તરફ ભૂખ્યું હોવાનાં તથા ચીકુ રોજ  ટટળાવતો હોવાનાં કારણે કુતરું ખુબ ગુસ્સે ભરાયેલું હતું. એક બે મિનીટ તો કુતરું પાછળ દોડ્યું. પણ રોટલી ન મળી એટલે એનો ગુસ્સો ફાટી પડ્યો. એણે બા......ચ  કરતું ચીકુનાં હાથે બચકું ભરી લીધું. ચીકુનાં મોંમાંથી ચીસ નીકળી ગઈ. રોટલી હાથમાંથી છૂટી જમીન પર પડી ગઈ. કુતરું તરત એ રોટલી લઇને ભાગી ગયું. ચીકુ રડતો રડતો ઘ્રેર ગયો. મમ્મીને કુતરાએ બચકું ભર્યાની વાત કરી. રમાબહેન તરત જ એને દવાખાને લઇ ગયા. દવાખાનેથી જ ફોન કરીને અરવિંદભાઈમેં સઘળી વાત જણાવી. તેઓ પણ દવાખાને પહોંચી ગયા. ડોકટરે દવાઓ આપી. પાટો બાંધ્યો. ત્રણ ઈન્જેક્શન લેવા પડશે એમ કહ્યું.  ચીકુને ઈન્જેક્શનની બહુ બીક લાગતી પણ કરે શું? એણે ઈન્જેક્શન માટે હા પાડવી પડી. ઘેર પાછા પહોંચ્યા પછી અરવિંદભાઈ અને રમાબહેને ચીકુ પાસે સાચી વાત કઢાવી. સાચી વાત જાણ્યા પછી ઠપકો ય આપ્યો, ઠપકો મળ્યા પછી શાંતિથી વિચારતાં ચીકુને ય સમજાયું કે 'ખરેખર હું પશુ-પંખીઓને બહુ જ હેરાન કરું છું. મેં કુતરાને રોટલી માટે બહુ જ ટટળાવેલું. રોટલી માટે કદી કોઈ  જીવને ટટળાવવા નહીં. હેરાન કરવા નહીં.

બાલ માસિક  'સહજ બાલઆનંદ'નાં માર્ચ-૨૦૧૨નાં  અંકમાં છપાયેલી મારી બાળ-વાર્તા
અભણ અમદાવાદી/મહેશ સોની

ખાટો વરસાદ

       રાજુ રખડેલો ભમી ભૂલકણો અને છગન છટકેલો ત્રણ ખાસ મિત્રો. એકવાર રાજુ એ પોતાની વર્ષગાંઠે બંને મિત્રોને ઘેર જમવા બોલાવ્યા.રાજુની મમ્મી એ સ્વાદિષ્ટ છોલા-પૂરી,પુલાવ,કેરીનો રસ,ખમણ,અને સલાડ બનાવ્યા.સલાડમાં લીંબુ અને ડુંગળી અને તો હોય જ.આમ ત્રણેય ટીખળી પણ જમવામાં કોઈ એ ટીખળ ના કરી. ધરાઈને સ્વાદિષ્ટ રસોઈ ઝાપટી. ભુલકણા અને છટકેલા એ  બર્થડે ગીફ્ટ આપી. જમ્યા પછી છટકેલા એ કહ્યું "રાજીયા, આટલા સરસ ભોજન પછી પાન કે આઈસક્રીમ કૈંક હોવું જોઈએ. કેમ ભૂલકણા? ભમી બોલ્યો " પહેલા આઈસ્ક્રીમ પછી પાન હોય તો તો રંગ રહી જાય આજની પાર્ટીનો" રાજુ તરત માની ગયો એટલે ત્રણેય આઈસ્ક્રીમ પાર્લર તરફ ઉપડ્યા.ભમી એ નીકળતા પહેલા  રસ્તામાં ચૂસવા માટે ભમી પાસે લીંબુના બે ત્રણ કકડા માંગીને લઇ લીધા.
        પણ.....જેવા તેઓ રવાના થયા કે ઝરમર ઝરમર વરસાદ શરુ થઇ ગયો એટલે આઈસ્ક્રીમનો કાર્યક્રમ રદ કરી પાન ખાવા પાનનાં ગલ્લા તરફ વળ્યા. ઝરમર વરસાદમાં પલળતા પલળતા ગલ્લે પહોંચ્યા.વરસાદ શરુ થવાના કારણે ઘરાકો ત્યાંથી રવાના થવા મંડેલા. પાનનો ઓર્ડર આપી ત્રણેય ગલ્લાની પાછળ એક દુકાનના ઓટલે બેસી વાતો એ વળગ્યા. થોડીવારમાં પાનવાળાએ બુમ પાડી "એય ય ય ય ય રાજુ પાન લઇ જા" એટલે રાજુ પાન લેવા ઉપડયો. ઓટલે છટકેલો અને ભૂલકણો બે રહ્યાં. ભૂલકણાને ટીખળ સુઝી. એને ધીરે રહીને ગજવામાંથી લીંબુનો કકડો કાઢી છટકેલાને  ખબર ના પડે એમ એના માથામાં નીચોવી દીધો. ઝરમર વરસાદમાં છટકેલાને ભમીના કારસ્તાનની ખબરના પડી. રાજુ પાન લઇ આવ્યો.
         ત્રણેય પાન ખાઈને 'વોક' પર ઉપડ્યા. તેઓ માંડ દસેક ડગલાં ચાલ્યા હશે ત્યાં વરસાદ ધોધમાર તૂટી પડ્યો. બે-પાંચ મિનીટમાં છટકેલાએ મોઢું લુછવા બંને હાથ  મોઢા પર ફેરવ્યા. જેવા  એના હાથ હોઠે પહોંચ્યા કે એ ચમક્યો! ફરી મોઢું લુછ્યું ફરી હાથ હોઠે અડાડયા ફરી ચમક્યો એટલે બોલ્યો  "યાર રાજીયા, આજે ખાટો વરસાદ પડી રહ્યો છે આજે વરસાદના પાણીમાં ખટાશ છે" ભમીનું મન થયું કે ખડખડાટ હસી પડે પણ ચુપ રહ્યો. આ બાજુ રાજુ છટકેલાની વાત સાંભળીને ચમક્યો. એણે પોતાના ચહેરા પર હાથ ફેરવી પાણી ચાખી જોયું. પાણી નોર્મલ હતું.  પાણી ખાટું ન લાગ્યું એટલ્રે રાજુ બોલ્યો " છગનીયા આજે તારું ભેજું છટક્યું નથી પણ ચસક્યું છે." છટકેલો બોલ્યો "તમે મારા ચહેરાને સ્પર્શ કરી પાણી ચાખી જુઓ." રાજુએ છગનના મોઢા પર બે આંગળી ફેરવ્યા પછી આંગળી પોતાના હોઠે અડાડી તો એને ય પાણી ખાટું લાગ્યું. પણ એને લાગ્યું સ્વાદ જાણીતો છે.
         અચાનક એને લાઈટ થઇ. એણે ભમીને પુછ્યું "તેં મારા ઘેરથી લીધેલા લીંબુના કકડા ક્યાં છે?" ભમી ચહેરા પર ભોળપણ લાવી બોલ્યો "મને યાદ નથી. યાદ રહેતું હોત તો મારી છાપ ભૂલકણો ના પડત.  ભમીના જવાબથી છટકેલાને ખબર પડી કે વરસાદ ખાટો  કેમ લાગે છે."એ પછી  કેટલી ય વાર સુધી છટકેલો 'છટકી' ગયો.

ફૂલવાડીના  ૧૮-૦૫-૨૦૦૮ ના અંકમાં છપાયેલી મારી વાર્તા ઉચીત પરિવર્તનો સાથે
અભણ અમદાવાદી

જાળીની ઝડપ

હું દસમા માળે રહુ છું અમારી બિલ્ડીંગમાં લોખંડની જાળીવાળી લિફ્ટ છે. જેમાં જાળીવાળા બે દરવાજા હોય છે. રાજસ્થાનનાં એકદમ અંતરિયાળ ગામમાંથી એક કઝીન મળવા આવેલા. તેઓ ડ્રોઈંગરૂમમાંથી વારે ઘડીયે લિફ્ટને જોતા'તાં. મેં પૂછ્યું 'શું થયું. કંઈ મૂંઝવણ છે?' તો તેઓ અચકાતા અચકાતા બોલ્યા "યાર, નીચે લિફ્ટમાં ઘુસી મેં પહેલાં બહારની જાળી બંધ કરી પછી અંદરની બંધ કરી. લિફટ ઉપડી ત્યારે બહારની જાળી ત્યાંની ત્યાં હતી પણ પછી હું દસમા માળે પહોંચ્યો એ પહેલા જાળી કેવી રીતે ઊપર પહોંચી ગઈ?
અભણ અમદાવાદી